Қоршаған ортаны экологиялық және қорытындылық бақылау

Сипаттама: Пән антропогендік ластануды анықтау үшін қоршаған орта құрауыштарын (ауа, су, топырақ) зертханалық және аспаптық талдаудың заманауи әдістерін игеруге бағытталған. Студенттер сынамаларды іріктеу, химиялық-аналитикалық зерттеулер жүргізу және алынған деректердің экологиялық нормативтерге сәйкестігін бағалау әдістемелерін меңгеруі тиіс. Пәнді игеру нәтижесінде студенттер экологиялық мониторинг пен өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыра алады, талдау нәтижелерін түсіндіре алады және қоршаған ортаға теріс әсерді азайту бойынша ұсыныстар жасай алады.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Химиялық талдау

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар	15
Зертханалық жұмыстар	15
СӨЖО	30
СӨЖ	90
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	жазбаша емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• Қоршаған табиғи ортаның және өндірістік аймақтың сапасын талдау әдістері бойынша студенттерді теориялық және тәжірибелік дайындау.

Міндет

• Өмір тіршілігінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қоршаған ортаның сапасын бақылау бойынша білім, дағды және дағды жүйесін студенттерде қалыптастыру.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Білімдер:-бақыланатын қоршаған ортаның объектілері мен компоненттерін, эко - аналитикалық бақылау әдіснамасын;-эко - аналитикалық бақылау әдістерін, олардың ерекшеліктерін; - қоршаған ортаның сапасын нормалауды; - сынамаларды іріктеу және сынама дайындау, консервациялау және сақтау, оларды химиялық талдау әдістерін. Дағды: - сынама алу және сынама дайындау және сынамаларды консервациялау; - табиғи ортаның ластануын бағалау үшін оңтайлы әдісті таңдау; - алынған дағдыларды кәсіби қызметте қолдану.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Өндірістік және қоршаған ортаға оның қауіпсіздігі мен зиянсыздығына қатысты экологиялық-аналитикалық бақылау жүргізуді, қолайсыз жағдайларды жою және алдын алу үшін шешімдер қабылдауды және тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды қамтамасыз етуді білу

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Қоршаған ортаның сапасын бақылау бойынша нормативтік-техникалық және нормативтік-экологиялық және әдістемелік құжаттамаларды орындау

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өзінің өндірістік және қоғамдық қызметін кәсіби жүзеге асыру және тіршілік қауіпсіздігі , қоршаған ортаны қорғау, төтенше жағдайлардың алдын алу саласындағы әдістер мен бағдарламаларды әзірлеуге және іске асыруға қатысу

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Қоршаған ортаны бақылаудың алдыңғы қатарлы ғылыми әдістері саласындағы білімді жетілдіру бойынша оқытуға сезімталдықты дамыту және оларды экологиялық проблемаларды жедел шешу үшін қажетті деңгейде пайдалану.

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді: - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: - ведущая (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; уәждемелік сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайларды дамыту сценарийлерін құру;-ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныпта сабақтар); - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалар мен бағдарламаларды); - ізденушілік-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Бақылау сұрақтары бойынша әңгімелесу	жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	ол жоғары теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен үрдістерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді	ол таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді.	пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Практикалық (семинар) сабақтардағы жұмыстарды орындауы	қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындайды; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материал арасында байланыс орната алады.	"5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ білімді жаңа жағдайда қолданбай, бұрын байланыстарды пайдаланбай берілген басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен және материалмен; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы шеше алады.	ол жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50%, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	жұмысты толық орындамаған немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.
Рубежное тестирование	Соответствует баллам по отвеченным вопросам (90-100)	Соответствует баллам по отвеченным вопросам (70-89)	Соответствует баллам по отвеченным вопросам (50-69)	Соответствует баллам по отвеченным вопросам (0-49)
Итоговая оценка	Даны полные и развернутые ответы на все экзаменационные вопросы в билете, приведены необходимые формулы, схемы или примеры.	Даны ответы на все экзаменационные вопросы в билете, но допущены недочеты, ответы не достаточно полные.	Нет ответа на один из экзаменационных вопросов. На остальные вопросы дано более 50% ответа.	Ответы краткие, содержат менее 50% ответа на вопрос. Либо ответ не соответствуют экзаменационному вопросу. Нет ответов на два из трех вопросов билета.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Экотоксиканттар мен экоаналитикалық бақылаудың жалпы сипаттамасы
• Атмосфералық ауа, су нысандары,топырақ тың экологиялық күйін бағалау
• Бөлу және концентрлеу әдістері
• ЭАБ-ды әдістемелік қамтамасыз ету: үлгіні талдауға дайындау, табиғи су компоненттерін бөлу және концентрлеу
• Электрхимиялық талдау әдістері
• Полярографиялық әдістер
• Вольтамперометрия
• Спектроскопиялық әдістер
• Органикалық реагенттер және оларды талдауда қолдану
• Нақты нысандардың талдауы
• Қоршаған ортадағы түсті металдар және оларды анықтау
• Атмосфералык ауаны талдау
• Су объектілерін талдау
• Топырақты талдау

Негізгі әдебиет

• 1. Алемасова А.С., Луговой К.С. Экологическая аналитическая химия. Уч.пособие –Донецк, 2015. 1. Аналитическая химия: Учебник / Под ред. Ищенко А.А.. - М.: Academia, 2017. - 512 c. 2. Аналитическая химия: Учебник / Под ред. Ищенко А.А.. - М.: Academia, 2017. - 512 c. 3. Аналитическая химия: Учебник / Под ред. Ищенко А.А.. - М.: Academia, 2015. - 192 c. 4. Аналитическая химия. Методы разделения веществ и гибридные методы анализа. Т.2 / Под ред. Москвина Л.. - М.: Academia, 2018. - 608 c. 5. Аналитическая химия и физико-химические методы анализа. Т.2: Учебник / Под ред. Ищенко А.А.. - М.: Academia, 2018. - 512 c. 6. Аналитическая химия и физико-химические методы анализа. Т.1: Учебник / Под ред. Ищенко А.А.. - М.: Academia, 2018. - 512 c. 7. Александрова, Э.А. Аналитическая химия в 2 кн. Кн. 2. Физико-химические методы анализа: Учебник и практикум / Э.А. Александрова, Н.Г. Гайдукова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 355 c. 8. Александрова, Э.А. Аналитическая химия. Теоретические основы и лабораторный практикум. В 2 кн. Кн. 2. Физико-химические методы анализа / Э.А. Александрова. - М.: КолосС, 2011. - 350 c. 9. Александрова, Э.А. Аналитическая химия в 2 кн. Кн. 1. Химические методы анализа: Учебник и практикум / Э.А. Александрова, Н.Г. Гайдукова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 551 c. 10. Александрова, Э.А. Аналитическая химия в 2 книгах. Книга 1. Химические методы анализа: Учебник и практикум / Э.А. Александрова, Н.Г. Гайдукова. - Люберцы: Юрайт, 2015. - 551 c. 11. Александрова, Э.А. Аналитическая химия в 2 книгах. Книга 2. Физико-химические методы анализа: Учебник и практикум / Э.А. Александрова, Н.Г. Гайдукова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 355 c. 12. Александрова, Э.А. Аналитическая химия. Теоретические основы и лабораторный практикум. В 2-х т. Т. 2. Физико-химические методы анализа / Э.А. Александрова. - М.: КолосС, 2011. - 352 c. 13. Александрова, Э.А. Аналитическая химия. Теоретические основы и лабораторный практикум. В 2-х кн. Кн. 1. Химические методы анализа / Э.А. Александрова. - М.: КолосС, 2011. - 549 c. 14. Алов, Н.В. Аналитическая химия и физико-химические методы анализа. В 2-х т.Аналитическая химия и физико-химические методы анализа: Учеб. для студ. учреждений высш. проф. образования / Н.В. Алов. - М.: ИЦ Академия, 2012. - 768 c. 15. Булатов, М.И. Аналитическая химия. Методы идентификации и определения веществ: Учебник / М.И. Булатов, А.А. Ганеев и др. - СПб.: Лань, 2019. - 584 c. 16. Валова, (Копылова) В.Д. Аналитическая химия и физико-химические методы анализа: Практикум / (Копылова) В.Д. Валова. - М.: Дашков и К, 2013. - 200 c. 17. Вершинин, В.И. Аналитическая химия: Учебник / В.И. Вершинин, И.В. Власова, И.А. Никифорова. - СПб.: Лань, 2017. - 428 c. 18. Вершинин, В.И. Аналитическая химия: Учебник / В.И. Вершинин, И.В. Власова, И.А. Никифорова. - СПб.: Лань, 2019. - 428 c. 19. Ганеев, А.А. Аналитическая химия. Методы разделения веществ и гибридные методы анализа: Учебник / А.А. Ганеев, И.Г. Зенкевич и др. - СПб.: Лань, 2019. - 336 c. 20. Глубоков, Ю.М. Аналитическая химия: Учебник для студентов учреждений среднего профессионального образования / Ю.М. Глубоков, В.А. Головачева, Ю.А. Ефимова; Под ред. А.А. Ищенко. - М.: ИЦ Академия, 2013. - 320 c. 21. Григорьянц, И.К. Аналитическая химия / И.К. Григорьянц, Л.А. Арбузова. - М.: МГИУ, 2007. - 68 c. 22. Егоров, В.В. Неорганическая и аналитическая химия. Аналитическая химия: Учебник / В.В. Егоров, Н.И. Воробьева. - СПб.: Лань, 2014. - 144 c. 23. Жебентяев, А.И. Аналитическая химия. Практикум: Учебное пособие / А.И. Жебентяев, А.К. Жерносек, И.Е. Талуть. - М.: Инфра-М, 2018. - 272 c. 24. Жебентяев, А.И. Аналитическая химия. Хроматографические методы анализа: Учебное пособие / А.И. Жебентяев.. - М.: НИЦ Инфра-М, Нов. знание, 2013. - 206 c. 25. Жебентяев, А.И. Аналитическая химия. Хроматографические методы анализа: Учебное пособие / А.И. Жебентяев. - М.: Инфра-М, 2013. - 206 c. 26. Жебентяев, А.И. Аналитическая химия. Химические методы анализа: Учебное пособие / А.И. Жебентяев, А.К. Жерно

Қосымша әдебиеттер

• 1 Лайтинен Г.А. Химический анализ. М.: Химия., 2012 2 Логинов Н.Я. и др. Аналитическая химия. Учебное пособие. М.: Просвещение., 2010 3 Основы аналитической химии в 2х книгах. Под редакцией Ю.А. Золотова. М.: Высшая школа. 2000. 4 Алексеев В.Н. Качественный анализ. Учебное пособие для нехимических специальностей Вузов. М.: Госхимиздат., 1989 5 Посыпайло В.И., Васина Н.А. Аналитическая химия и технический анализ. М.: Высшая школа., 2015 6 Цитович И.К. Курс аналитической химии. М.: Высшая школа., 2018 7 Крешков А.П. Основы аналитической химии в 3х книгах. Химия., 1999 8 Шапиро С.А. и Шапиро Н.А. Аналитическая химия. М.: Высшая школа. , 1988 9 Алимарин И.П., Ушакова Н.Н. Справочное пособие по аналитической химии. М.: Издательство Московского Университета. , 2016 10 Шарло Г. Методы аналитической химии. Л.: Химия. , 1987 11 Турьян Я.И. Окислительно-восстановительные реакции и потенциалы в аналитической хими. М.: Химия. , 1990 12 Скуг Д., Уэст Д. Основы аналитической химии в 2-х книгах. М.: Мир., 1990