Компрессорлар, желдеткіштер және сорғылар

Сипаттама: Пән негізгі құрылымдық және эксплуатациялық сипаттамаларды, жұмыс принциптерін және әртүрлі өндірістік салаларда ауаны, сұйықтықтар мен газдарды жылжыту және олардың күйін өзгертуге арналған машиналар мен құрылғылардың қолдану салаларын зерттейді. Курста осы жүйелерді жобалаудың, пайдаланудың, диагностика мен жөндеудің теориялық және практикалық аспектілері қарастырылады.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

• Жылу техникасының теориялық негіздері

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар	15
Зертханалық жұмыстар	15
СӨЖО	30
СӨЖ	75
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• «Компрессорлар, желдеткіштер және сорғылар» курсының мақсаты — студенттерге компрессорлар, желдеткіштер және сорғылардың құрылымы, жұмыс принциптері және сипаттамалары туралы терең білім беру, сондай-ақ оларды келесі салаларда тапсырмаларды орындауға дайындау: өндірістік-технологиялық, ұйымдастыру-басқарушылық, ғылыми-зерттеу және жобалау қызметі, жылуэнергетика және машина жасау салаларында.

Міндет

• Жинақталған білім мен тәжірибені ғылым мен өндірістің дамуы тұрғысынан қайта бағалау, өз мүмкіндіктерін талдап, жаңа білімдерді меңгеру. Ғылыми-техникалық ақпаратты талдай білу дағдыларын және өз саласында отандық және шетелдік тәжірибені зерттеу даярлығын дамыту. Өндірісте технологиялық тәртіпті бақылау және қолдау көрсетуге дайын болу. Тәуелсіз жұмыс істеп, өз кәсіби құзіретінде шешімдер қабылдауға дайын болу. Стандартты әдістермен есептеулер жүргізу және техникалық талаптарға сәйкес жобалау автоматизациясының типтік құралдарын пайдалана отырып, жеке бөлшектер мен тораптарды жобалау.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Компрессорлардың, желдеткіштер мен сорғылардың жұмыс принциптерін, конструкцияларын және жіктелуін білу. Машиналардың ағынды бөлігіндегі Сұйықтық пен газ қозғалысының физикалық негіздерін түсіну. Жабдықты таңдау және пайдалану үшін терминдерді, сипаттамаларды және нормативтік параметрлерді меңгеру.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Компрессорлардың, желдеткіштер мен сорғылардың өнімділігін, қысымын, қуатын және тиімділігін есептеңіз. Технологиялық талаптарға және пайдалану жағдайларына байланысты жабдықты таңдаңыз. Машиналардың жұмысын конфигурациялау және талдау кезінде графикалық тәуелділіктер мен өнімділікті пайдаланыңыз.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Энергетикалық және пайдалану көрсеткіштерін ескере отырып, машиналар жұмысының тиімділігін бағалау. Жұмыстағы ауытқулардың ықтимал себептерін талдаңыз және оларды шешудің техникалық шешімдерін ұсыныңыз. Сорғы және компрессорлық жабдықтары бар жүйелерді жобалау және жаңарту кезінде негізделген шешімдер қабылдау.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Есептеу-түсіндірме жазбаларды, техникалық есептерді және жабдықтың паспорттарын дайындау және ресімдеу. Техникалық шешімдерді дәлелдей отырып, кәсіби пікірталастарға қатысыңыз. Жобалаушылармен, монтажшылармен және пайдалану персоналымен өзара іс-қимыл жасай отырып, инженерлік топ құрамында жұмыс істеу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Жабдықты таңдауға арналған жаңа нормативтік құжаттарды, есептеу әдістерін және бағдарламалық құралдарды өз бетінше игеру. Ғылыми-техникалық әдебиеттер мен өндірушінің деректерін сыни тұрғыдан қабылдау және талдау. Алынған білімді өзгеретін жағдайларға және жаңа технологиялық талаптарға бейімдеу.

Оқыту әдістері

Кредиттік оқыту технологиясы жағдайында сабақтар негізінен белсенді және шығармашылық формада жүргізілуі керек. Оқушылардың білімді іздестіруге және басқаруға, есептерді өз бетінше шешуге тәжірибе жинауға қатысуға ықпал ететін тиімді педагогикалық әдістер мен технологиялардың ішінде мыналарды атап өткен жөн: - проблемалық және жобалық-бағытталған оқыту технологиясы; - оқу-зерттеу қызметінің технологиялары; - коммуникациялық технологиялар (пікірталас, пресс-конференция, ми шабуылы, пікірсайыс және басқа белсенді нысандар мен әдістер); - жағдай әдісі (жағдайды талдау); - студенттер іскерлік, рөлдік, имитациялық ойындарға қатысатын ойын технологиясы; - ақпараттық және коммуникациялық (оның ішінде қашықтықтан оқыту) технологиялар.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Есептік жұмыс №1 - Сору және қысым сызықтарын есептеу. Сорғылардың толық қысымын анықтау, сорғылар мен электр қозғалтқыштарын таңдау	0-100
	Есептік жұмыс №2 - Сорғылардың параллель және дәйекті жұмысының графигін құру.
	Есептік жұмыс №3 - Радиалды желдеткіштердің негізгі аэродинамикалық өлшемдерін есептеу.
	СӨЖ №1 Динамикалық әсер ететін айдағыштардың негізгі параметрлерін анықтау. Сору биіктігін есептеу.
	СӨЖ №2 Сорғыштардың желіге жұмысы. Ортадан тепкіш айдағыштарды тізбекті және параллель қосу кезіндегі желі сипаттамаларын есептеу.
	Зертханалық жұмыс №1- Ортадан тепкіш көлденең сорғыштардың құрлысымен танысу
	Зертханалық жұмыс №2- Сорғыштың жұмыстық сипаттамасымен (Q-H) зертханалық нәтижелер бойынша тұрғызу
	№1 рубеждік бақылау
2  рейтинг	Есептік жұмыс №4 -Желдеткіштерді таңдау және олардың желідегі жұмысы	0-100
	Есептік жұмыс №5 - Көп сатылы осьтік компрессордың жұмыс көрсеткіштерін анықтау.
	Есептік жұмыс №6 -Газ турбиналы қондырғыны есептеу принциптері. Бу және газ турбиналарының есебі.
	СӨЖ №3 Түтін сорғыштары мен үрлеу желдеткіштерінің негізгі параметрлерін таңдау және анықтау.
	СӨЖ №4 Поршеньді айдағыштың негізгі өлшемдері мен параметрлерін анықтау.
	Зертханалық жұмыс №3- Сорғыштың қатар жұмыстауы кезіндегі (Q-H) сипаттамасын тұрғызу
	Зертханалық жұмыс №4- Сорғыштың тізбектеп жұмыстауы кезіндегі (Q-H) сипаттамасын тұрғызу
	Зертханалық жұмыс №5- Сорғыштармен желілердің бірігіп жұмыс істеуі
	№2 рубеждік бақылау
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Бақылау сұрақтары бойынша әңгімелесу	жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	ол күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жіберед	Таяз теориялық білімін көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдауда нашар қалыптасқан дағдыларды көрсетеді, дәлелді қорытындылар жасау және мысалдар келтіру қабілеті жеткіліксіз, монологтық сөйлеуде, терминологияда, логикалық және баяндау жүйелілігін жеткіліксіз меңгереді, түзету арқылы ғана түзетілетін қателер жібереді. мұғалім.	Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдау дағдыларының қалыптаспағанын көрсетеді, дәлелді қорытындылар жасауды және мысалдар келтіруді білмейді, монологтық сөйлеуді нашар меңгереді, терминологияны білмейді, логикалық және жүйелілік жетіспеушілігін көрсетеді презентация, мұғалімнің түзетуімен де түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабақта жауап беруден бас тартады
Практикалық (семинар) сабақтарында жұмыс	талап етілетін әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және дәл толтырады; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарға нақты анықтама беріп, түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдануды біледі; оқытылатын және бұрын оқытылатын материал арасында, сондай-ақ басқа пәндерді оқуда алған материалмен байланыс орната алады.	«5» деген баға талаптарын орындады, бірақ 2-3 кемшілік жіберді. Студенттің сұрақтарға жауабы 5-жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ білімді жаңа жағдайда қолданбай, бұрын оқыған материалмен және басқа пәндерді оқуда үйренген материалмен байланысын қолданбай беріледі; Бір қате немесе екіден көп кемшілік жіберілсе, оқушы оны өз бетінше немесе мұғалімнің азғантай көмегі арқылы түзете алады.	жұмысты толық орындамаған, бірақ дұрыс нәтижелер мен қорытындыларды алуға мүмкіндік беретін практикалық жұмыс көлемінің 50% кем емес; Жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде студент сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта курс сұрақтарын меңгеруде бағдарламалық материалды одан әрі меңгеруге кедергі келтірмейтін кейбір мәселелер туындайды; бір өрескел қатеден және екі олқылықтан артық емес.	жұмысты толық аяқтамады немесе жұмыстың аяқталған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарлама талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 балл алу үшін қажет мөлшерден көп қателер мен кемшіліктер жіберді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.
Аралық бақылауға арналған тест түріндегі тапсырмалар	100-90% дұрыс жауаптар	89-70% дұрыс жауаптар	69-50% дұрыс жауаптар	49-0% дұрыс жауаптар

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Пәнге кіріспе: Компрессорлар, желдеткіштер және сорғылардың жұмыс принциптері
• Сығымдағыштардың негізгі параметрлері
• Жүйедегі ортадан тепкіш сорғының жұмысы
• ЖЭС негізгі энергетикалық сорғылары
• Ортадан тепкіш желдеткіштер
• Ортадан тепкіш желдеткіштердің сипаттамасы және берілуін реттеу
• Әр түрлі типтегі компрессорлар
• Поршеньді компрессорлар
• Компрессордың қуаты мен тиімділігі
• Жылу қозғалтқыштары
• Бу және газ турбиналары
• Қазіргі бу турбиналарының негізгі элементтері
• Бу турбиналарын пайдалану негіздері
• Іштен жану қозғалтқыштары
• Қазандықтарға арналған түтін сорғыштар

Негізгі әдебиет

• Тепловые двигатели и нагнетатели: учебное пособие / С.А. Наумов [и др.]. — Оренбург : Оренбургский государственный университет, ЭБС АСВ, 2015. — 109 c. 2. Общая энергетика: Энергетическое оборудование, Часть 2: справочник для академического бакалавриата. - М.: Издательство Юрай, 2017. 3. Электрический нагрев: основы физики процессов и конструктивных расчетов: учебное пособие / И. В. Юдаев, Е. Н. Живописцев; ред. С. В. Макаров; рец.: П. Л. Лекомцев, А. М. Башилов, А. И. Алиферов. - Электрон. текстовые дан. - СПб.: Лань, 2018. – 218 с. 4. М.И.Резников, Ю.М. Липов. Паровые котлы тепловых электростанций. -М.: Энергоиздат, 2021. 5. Нагнетатели и тепловые двигатели. Тепловой расчет паровой многоступенчатой противодавленческой турбины: учебно - методическое пособие к выполнению курсовой работы/ сост. П. Н. Коновалов, А. А. Верхоланцев, М. С. Липатов/ СПбГУПТД ВШТЭ - СПб., 2018. 6. Гидравлические машины: насосы, вентиляторы, компрессоры и гидропривод : учеб. пособие / Б.В. Ухин. — Москва : ИД «ФОРУМ» : ИНФРА-М, 2017. — 320 с. 4. 7. Костюк, А. Г. Паровые турбины и газотурбинные установки для электростанций : учебник для вузов / А. Г. Костюк, А. Е. Булкин, А. Д. Трухний - Москва : Издательский дом МЭИ, 2019. 8. "Нагнетатели: учебное пособие для студентов специальности 5В07170 'Теплоэнергетика'" / Сост. О.М. Талипов, А.М. Акаев, Е.В. Приходько, А.Е. Карманов. Павлодар: Кереку, 2019.

Қосымша әдебиеттер

• 1. Карелин В.Я., Минаев А.В. "Насосы и насосные станции" - М.: Стройиздат, 1986г. - 320с 2. Поляков В.В., Скворцов Л.С. "Насосы и вентиляторы" - М.: Стройиздат, 1990г.-336с. 2 Скворцов Л.С., Рачицкий В.А., Ровенский В.Б. "Компрессорные и насосные установки" - М.: Машиностроение, 1988г.-264с. 3. Щегляев А.В. "Паровые турбины" - М.: Энергия, 1967г.-368с. 4. "Основы энергосбережения: учеб. пособие" / Р.Р. Байтасов. СПб.: Лань, 2019. 5. "Теплотехника: учебное пособие" / А.В. Гдалев [и др.]. Саратов: Научная книга, 2019. 6. "Потенциал и резервы энергосбережения в промышленности" / В.С. Степанов. Новосибирск: СОАН, 2019. 7. "Промышленная теплоэнергетика и теплотехника. Справочник" / Под общ. ред. В.А.Григорьева и В.М.Зорина. М.Энергия, 2019.