Автокөлік құралдары
Сипаттама: Пән қазіргі заманғы автокөлік құралдарының құрылысын, жұмыс принциптерін және пайдаланудың ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған. Курста автомобильдің негізгі жүйелері – қозғалтқыш, трансмиссия, аспа, рульдік және тежегіш жүйелер, сондай-ақ қауіпсіздік пен диагностика мәселелері қарастырылады. Ерекше назар электромобильдерге, гибридті және пилотсыз көліктерге, сондай-ақ жүргізушіге көмек көрсету жүйелеріне (ADAS) аударылады. Студенттер әртүрлі автомобиль түрлерінің техникалық сипаттамалары, энергия тиімділігі және экологиялық аспектілері туралы білім алады. Тәжірибелік сабақтар нақты тораптар мен агрегаттарды зерттеу арқылы теориялық білімді бекітуге бағытталған. Өзіндік жұмыс есептеу және инновациялық автокөлік технологияларын зерттеу барысында аналитикалық және инженерлік дағдыларды дамытуға бағытталады. Пәнді меңгеру нәтижесінде студенттер автокөліктерді тиімді пайдалану, қызмет көрсету және жетілдіру бойынша қажетті құзыреттерді игереді.
Кредиттер саны: 5
Пререквизиты:
- Физика
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 30 |
| Практикалық жұмыстар | 15 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны |
Компонент: ЖОО компоненті
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- Пәнді оқытудың мақсаты – студенттерде автокөлік құралдарының құрылысы, жұмыс істеу принциптері және техникалық сипаттамалары туралы жүйелі білім қалыптастыру. Оқыту автомобильдерді пайдалану, техникалық қызмет көрсету және диагностика саласында кәсіби құзыреттерді дамытуға бағытталған. Ерекше назар электромобильдерге, гибридті және пилотсыз көліктерге, сондай-ақ ADAS жүйелеріне аударылады. Курсты меңгеру нәтижесінде студенттер автокөліктің техникалық жағдайын талдап, оны тиімді пайдалану мен жетілдіру бойынша шешім қабылдай алуы тиіс.
Міндет
- Пәнді оқытудың негізгі міндеттері: - автокөлік құралдарының негізгі жүйелері мен агрегаттарының құрылысы, жұмыс істеу принциптері мен мақсатын зерделеу; - автомобильдердің диагностикасы, техникалық қызмет көрсету және пайдалану сипаттамаларын бағалау әдістерін меңгеру; - автомобиль техникасы мен заманауи көлік технологияларындағы техникалық шешімдерді талдау дағдыларын қалыптастыру; - электромобильдер, гибридті және пилотсыз жүйелер, сондай-ақ ADAS сияқты инновациялық технологияларды қолдану құзыреттерін дамыту; - көліктің қауіпсіздігіне, энергия тиімділігіне және экологиялық аспектілеріне жауапкершілікпен қарау мәдениетін қалыптастыру.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- Білім алушы білуі керек: - әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы автомобиль көлігінің жай-күйі және олардың дамуының негізгі үрдістері, оның мемлекеттің әлеуметтік және экономикалық дамуына әсері; - автокөлік құралдарының жіктелуі, олардың жалпы құрылысы; - автокөлік құралдарының негізгі агрегаттарының, механизмдері мен жүйелерінің мақсаты, құрылысы және жұмыс істеу қағидаты; - автокөлік құралдарының әртүрлі агрегаттарының, механизмдерінің және жүйелерінің конструктивтік ерекшеліктері; - автокөлік құралдарының механизмдері мен жүйелеріне қойылатын жалпы талаптар; - мамандандырылған жылжымалы құрам, оның құрылымдық ерекшеліктері; - автокөлік құралдарының қозғалыс теориясының негіздері, Негізгі өлшегіштер мен көрсеткіштер, автокөлік құралдарының пайдалану қасиеттерін бағалау әдістері; - Қазақстан Республикасында қолданылатын автокөлік құралдарының конструкциясы саласындағы нормативтік құжаттар;
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Автокөлік құралдарының жаңа конструкцияларын, олардың тетіктері мен жүйелерін дербес меңгеру; Автокөлік құралдарының пайдалану қасиеттерінің негізгі көрсеткіштерін есептік талдау әдісімен анықтау; Автокөлік құралдарының негізгі агрегаттарының, механизмдерінің және жүйелерінің техникалық деңгейін бағалау; Автокөлік құралдарының механизмдері мен жүйелерінің негізгі сипаттамалары мен жұмыс процестерінің пайдалану қасиеттерін қалыптастыруға әсерін бағалау.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- Көлік техникасының құрылысы мен техникалық сипаттамалары туралы пайымдауларды қалыптастыру білігі.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- Ұжымның басқа мүшелерімен өзара әрекеттесу кезінде қойылған міндеттерді шеше білу.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- Осындай пәндерді оқу кезінде дағдыларды игеру.
Оқыту әдістері
Проблемалық- және жобалық- бағытталған оқыту технологиясы.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Білім алушылардың білімін бағалау критерийлері | 90-нан 100 ұпайға дейін: терең және зерттелген материалдың барлық көлемін толық білу және түсіну; қарастырылып отырған ұғымдардың, құбылыстар мен заңдылықтардың, теориялардың, қатынастардың мәнін толық түсіну; зерттелген материал негізінде толық және дұрыс жауап құра білу; Негізгі ережелерді бөліп көрсету, нақты мысалдармен, фактілермен жауапты өз бетінше қолдау; талдау жасау, қорытындыларды жалпылау дербес дәлелденген; пәнаралық (негізге ала отырып) және пәнішілік байланыстар. | 70-тен 89 баллға дейін: барлық зерттелген бағдарламалық материалды білу; зерттелген теорияларға негізделген толық және дұрыс жауап; зерттелген материалды көбейту кезіндегі елеусіз қателер мен кемшіліктер, ғылыми терминдерді қолдану кезінде немесе тұжырымдар мен жалпылауда ұғымдарды анықтау, дәлсіздік; материал белгілі бір логикалық дәйектілікпен баяндалады, бірақ бір өрескел қателік жіберіледі немесе қабылданбайды екіден көп кемшіліктер бар және студент оларды сұраныс бойынша немесе оқытушының аз көмегі арқылы өздігінен түзете алады; негізінен оқу материалын игерді; жауапты нақты мысалдармен растайды. | 50-69 баллдан: жауапта тақырыптан айтарлықтай ауытқулар бар; мәселеде қарастырылған мәселені талдау үзінді, толық емес; фактілер әрқашан пікірлерден бөлінбейді, бірақ студент олардың арасындағы айырмашылықты түсінеді. | 50 ұпайдан төмен (F, FX): материалдың негізгі мазмұны игерілмеген немесе ашылмаған; қорытындылар мен жалпылаудың болмауы; студенттің жауабындағы өрескел қателіктер; жауап беру процесінде тақырыптан және зерттелетін бағдарламадан айтарлықтай ауытқу; жауап беруден бас тарту. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Пәнге кіріспе
- Автомобильдің негізгі құрылымдық элементтері: кузов, шасси, жүріс бөлігі
- Іштен жану қозғалтқышы
- Электр және гибридті энергетикалық қондырғылар
- Ішкі жану қозғалтқышының негізгі механизмдері
- Ішкі жану қозғалтқышының негізгі жүйелері
- Ішкі жану қозғалтқышының негізгі жүйелері: қуат жүйесі, іске қосу және тұтану жүйесі
- Автомобильдердің, электромобильдердің және гибридті автомобильдердің электр жабдықтары
- Автокөліктердің беріліс қорабы
- Электромобильдер мен гибридті автомобильдердің берілістерінің жалпы құрылымы мен жұмыс принципі
- Автомобильдердің, электромобильдердің және гибридті автомобильдердің тасымалдаушы жүйесі мен жүріс бөлігі
- Автокөліктерді, электромобильдерді және гибридті көліктерді басқару
- Автомобильдердің, электромобильдердің және гибридті автомобильдердің тежегіш жүйесі
- Автомобиль құрылымын дамытудың перспективалық бағыттары
- Пилотсыз көлік
Негізгі әдебиет
- 1. Вахламов В.К. Автомобили: Основы конструкции/ Учебник для студентов ву-зов/ В.К. Вахламов. – М.: ИЦ «Академия», 2008. – 528 с. 2. Ютт В.Е. Электрооборудование автомобилей и электромобилей: Учебник для вузов. – М.: Горячая линия – Телеком, 2022. – 258 с. – ISBN 978-5-9912-0730-0 3. Тихонович А.М., Буйкус К.В. Устройство автомобилей: Учебник. — Минск: РИПО, 2019. — 303 с.: схем., ил. — ISBN 978-985-503-886-4. 4. Гладов Г.И., Петренко А.М. Устройство автомобилей: Учебник. — 6-е изд., стер. — М.: Академия, 2017. — 352 с. — ISBN: 978-5-4468-5501-8 5. Иванов А.М. Основы конструкции современного автомобиля: Учебное пособие/ А.М.Иванов, А.Н. Солнцев, В.В. Гаевский, Н.П. Клюкин, В.И. Осипов, А.И. Попов. – М.: ООО «Издательство «За рулем», 2012. – 336 с. 6. Джутон, Бету, Сабер: Электромобиль. Устройство, принцип работы, инфраструк-тура: Учебник для вузов. – М.:ДМК-Пресс, 2022. – 440 с. - ISBN: 978-5-93700-101-6
Қосымша әдебиеттер
- 7. Электромобили и автомобили с комбинированной энергоустановкой. Расчет ско-ростных характеристик: учеб. пособие / В.Е. Ютт, В.И. Строганов. – М.: МАДИ, 2016. – 108 с 8. Вахламов В.К. Автомобили: Эксплуатационные свойства/ В.К. Вахламов. – М.: ИЦ «Академия», 2006. – 240 с. 9. Курзуков Н.И. Аккумуляторные батареи: Краткий справочник/ Н.И. Курзуков, В.М. Ягнятинский. – М.: ООО «Книжное издательство «За рулем», 2008. – 88 с. 10. Пехальский А.П. Устройство автомобиля: Учебник/ А.П. Пехальский, И.А. Пехаль-ский. – М.: ИЦ «Академия», 2005. – 528 с. 18. Селифонов В.В. Теория автомобиля: Учеб. пособие/ В.В. Селифонов, А.Ш. Хусаи-нов, В.В. Ломакин. – М.: МГТУ «МАМИ», 2007. – 102 с. 11. Сергеев В.П. Автотракторный транспорт: Учебник для вузов/ В.П. Сергеев. – М.: Высш. шк., 1984. – 304 с. 12. Тракторы и автомобили: Учебник для студентов вузов/ В.М. Шарипов, М.К. Бирю-ков, Ю.В. Дементьев и др.; под общ. ред. В.М. Шарипова. – М.: ИД «Спектр», 2010. – 351 с. 13. Яковлев В.Ф. Учебник по устройству легкового автомобиля/ В.Ф. Яковлев. – М.: «Третий Рим», 2008. – 78 с. 14. СТ РК 1418-2014 Автомототранспортные средства. Внесение изменений в кон-струкцию: Общие положения и технические требования. – Астана: Госстандарт, 2014. – 306 с. 15. СТ РК ГОСТ Р 51709-2004 Автотранспортные средства. Требования к техническому состоянию по условиям безопасности движения: Методы проверки. – Астана: Госстандарт, 2004. – 35 с.
