Өнеркәсіптің зиянды заттары және химиялық қауіпсіздік
Сипаттама: Пән өнеркәсіптің зиянды заттары туралы жалпы түсінік бере отырып, химиялық заттардың негізгі түрлері мен тау-кен өнеркәсібі, жылу энергетикасы, металлургия және металл өңдеу өнеркәсібі, химия өнеркәсібі, мұнай өндіру, тасымалдау және өңдеу, атом өнеркәсібі сияқты негізгі көздерін қарастырады, сонымен қатар биосфера құрауыштарындағы химиялық зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы, сонымен бірге химиялық өндірістің зиянды және қауіпті факторлары, олардың адам ағзасы мен қоршаған табиғи ортаға әсері туралы мәлімет береді.
Кредиттер саны: 6
Пререквизиты:
- Химиялық талдау
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | 15 |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 90 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | емтихан |
Компонент: ЖОО компоненті
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- Студенттерді токсикологияның теориялық және практикалық негіздерімен таныстыру, студенттердің өндірістік қызметтің, адам мен табиғи экожүйелердің өзара әрекеттесуінің механизмдері мен салдары туралы білімдерін тереңдету және кеңейту
Міндет
- - Ластаушы заттарды бөлудің негізгі көздерін зерттеу; ластаушы заттардың химиялық қасиеттері мен биологиялық әсерін зерттеу; жұмыс аймағында және қоршаған ортада ластаушы заттардың болу нормативтерін зерттеу; әртүрлі орталарда ластаушы заттарды анықтау әдістерін зерттеу; осы заттардың түзілуін және таралуын азайту шаралары туралы базалық білім алу.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
Оқыту әдістері
Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың мынадай белсенді нысандарын қолдану: құл (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін қолдана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздестіру-зерттеу (оқу процесінде студенттердің дербес зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Пән бойынша негізгі ұғымдарды меңгеру | 0-100 |
| Негізгі дәрістер мен практикалық және лабораториялық жұмыстарды орындау барысында қажетті материалдарды түсіну | ||
| Пәнді оқу барысында алған теориялық білімдерін практикалық және лабораториялық жұмыстарды орындауда пайдалану | ||
| Аралық бақылау тесттері Курс барысында берілген өздік жұмыстарды орындау | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Практикалық сабақтарда жұмыс істеу | Зертханалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады | Білім алушының сұрақтарға жауабы негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады. | Жұмысты толық орындамады, тек практикалық, зертханалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ын орындап, алынған нәтижелері нақты қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. | Зертханалық жұмысты дұрыс оырдамаған, ал орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; жауапты оң бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды |
| Білім алушының өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды дайындап, қорғау | Өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды толық дайындап, қорғауда жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | Өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге оқытушы тарапынан түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | Жұмысты орындауда таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, және презентация дәйектілігін жете білмейді, оқытушы түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады |
| Дәріс мәліметтерімен жұмыс жасап, сұрақтарға жауап беру | Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен үрдістердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | Теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | Таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады, |
| Аралық бақылау тесттеріне жауап беру | Теориялық материалдар мазмұны бойынша құрастырлған бақылау тесттерінің 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық иегергенін көрсетуі білім сапасы максимумға жақын балл санымен бағаланды | Курстық теориялық мазмұны толығымен, олқылықтарсыз игерілгенімен, кейбір бақылау тесттері қателіктермен орындалды, дұрыс жауаптар пайызы 70-89 орындалды | Теориялық материалдар мазмұны ішінара игерілді, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайызында болуы мүмкін | Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларын орындау сапасы төмен, берілген тесттердің дұрыс жауаптар пайызы 49 дан төмен болуы. |
| Қорытынды бақылау | Теориялық материалдар мазмұны бойынша құрастырылған бақылау сұрақтарын толық талдап, бақылау сұрақтарының 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық иегергенін көрсетуі білім сапасы максимумға жақын балл санымен бағаланады | Курстық теориялық мазмұны толығымен, олқылықтарсыз игерілгенімен, кейбір бақылау сұрақтары қателіктермен орындалды, дұрыс жауаптар пайызы 70-89 орындалды | Теориялық материалдар мазмұны ішінара игерілді, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған бақылау сұрақтары орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайызында болуы мүмкін. | Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, бақылау сұрақтарына жауап беруді орындау сапасы төмен, берілген сұрақтардың дұрыс жауаптар пайызы 49 дан төмен болуы. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- 1 тақырып
- 2 тақырып
- 3 тақырып
- 4 тақырып
- 5 тақырып
- 6 тақырып
- 7 тақырып
- 8 тақырып
- 9 тақырып
- 10 тақырып
- 11 тақырып
- 12 тақырып
- 13 тақырып
- 14 тақырып
Негізгі әдебиет
- 1. Закон Республики Казахстан «О гражданской защите» от 11 апреля 2014 года № 188-V 3PK. (с изменениями и дополнениями по состоянию на 07.07.2020 г). 2. Байзолданов Т. Токсикологическая химия: учебник / Т. Байзолданов.- Алматы: Эверо, 2021,-240 с. Часть 1. 3. Байзолданов Т. Токсикологическая химия: учебник / Т. Байзолданов - Алматы: Эверо, 2021. -252 с. Часть 3. 4. В.А. Басуров, Н.И. Зазнобина Химическая безопасность: учеб. пособие / Нижний Новгород: Нижегородский госуниверситет, 2016. – 98 с. 5. Ободовский И.М. Основы радиационной и химической безопасности/ Интелект. -2015. -304с. 6. Ковалев С.А., Кузеванов В.С. Антология безопасности. Химическая безопасность / ОГУ им. Ф.М. Достоевского.2019. -60с. 7. Гелашвили Д.Б., Безель В.С., Романова Е.Б., Безруков М.Е., Силкин А.А., Нижегородцев А.А. Принципы и методы экологической токсикологии - Нижний Новгород: Нижегородский госуниверситет – 2015 – 745 с. 8. Баширов В.Д. Практикум по промышленной токсикологии - Оренбургский гос. ун-т: Оренбург: ОГУ - 2013. - 106 с. 9. Сотникова, Е.В. Техносферная токсикология: учебное пособие для студентов вузов / Е.В. Сотникова, В.П. Дмитренко. - СПб. Лань, 2013. - 400 с.
Қосымша әдебиеттер
- 1. Экологический кодекс Республики Казахстан. Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК (с изменениями, внесенными от 02.01.2023 № 184, от 19.04.2023 № 223) 2. Кузнецов И.Е. Защита воздушного бассейна от загрязнений вредными веществами химических предприятий / И. Е. Кузнецов, Т. М. Троицкая. - М.: Химия, 1979. 3. Нурбаева Н.А. Хранение промышленных отходов: монография / Н. А. Нурбаева; Мин-во образования и науки РК, ВКГТУ им. Д. Серикбаева. - Усть-Каменогорск: ВКГТУ, 2009. - 119 с. 3. Классификатор отходов от 31 мая 2007 года N 169-п. 4. Доника.А.Д., Ильин В.Я. Основы токсикологии токсичных химических веществ - Волгоград – 2009. – 194 с. 5. Кирюшин В.А. Токсикология химически опасных веществ и мероприятия в очагах химического поражения – Рязань: РГМУ - 2004. - 163 с. 6. Губина Т. И. Основы экологической токсикологии: учеб, пособие для студ. естественно-науч. и техн. спец. и напр. вузов /Т. И. Губина, С. М. Рогачева. - Саратовский гос. техн, ун-т им. Гагарина Ю. А. - Саратов: СГТУ - 2012. - 108 с. 7. Самстыко О. А. Экология и контроль состояния окружающей среды: учебно-метод, пособие для студентов химико-технологических специальностей /О. А. Самстыко, В. И. Романовский. – Минск: БГТУ - 2014. – 99 с. 8. IPR SMART http://www.iprbookshop.ru 9. ScienceDirect - http://www.sciencedirect.com. 10. EBSCO Discovery Service (EDS) - http://search.ebscohost.com
