Статистикалық модельдеу және болжау

Сипаттама: Бірнеше тәсілдердің үйлесімі ұсынылады: болжау объектісін таңдау және сапалы сипаттау үшін әрекеттік, есеп беру және квалиметриялық; оның формальды көрінісі үшін математикалық-статистикалық. Имитациялық модельдеу. Монте-Карло әдісі және оны қолдану. Сандық эксперименттердің нәтижелерін өңдеу, алынған нәтижелерді түсіндіру. Бірқатар физикалық, биологиялық және экономикалық процестерді моделдеу.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Ықтималдық теориясы және математикалық статистика

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар
Зертханалық жұмыстар	30
СӨЖО	30
СӨЖ	90
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• Пәнді қолданбалы математика және информатика саласындағы мамандарды іргелі және арнайы даярлау шеңберіндегі "статистикалық модельдеу және болжау" пәні кейбір объектінің ықтималдық моделінің жұмыс істеу компьютерлерін қолдана отырып көбею әдістерін зерттеуді қамтиды. Мұндай модельдеудің мақсаты-осы модельдердің орташа сипаттамаларын бағалау.

Міндет

• Пәннің міндеті-әр түрлі мақсаттағы жүйелерді жобалаудың көптеген қолданбалы мәселелерін шешуді математикалық және жүйелік бағдарламалық қамтамасыздандыру саласында маман дайындау.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• "Статистикалық модельдеу және болжау" курсының негізгі математикалық анықтамаларын, теоремаларын және т.б. теориялық мәліметтерін білу және түсіну, сондай-ақ белгілі бір математикалық әдістермен шешілетін есептер түрлерін білу.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Қолданбалы практикалық есептерді математикалық әдістермен тұжырымдауда білім мен дағдыларды қолдану, сондай-ақ тұжырымдалған есептерді шешуде белгілі әдістерді қолдану.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• "Статистикалық модельдеу және болжау" пәнінің қолда бар білімі негізінде арнайы салада практикалық міндеттерді шешу және талдаудың мүмкін әдістері туралы қорытынды жасай білу.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• математикалық әдістерді білу негізінде қойылған практикалық есептерді тиімді шешу үшін ұжымда жұмыс істей білу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Өз бетінше немесе оқу білім беру бағдарламалары негізінде мамандықтың заманауи талаптарына сәйкес болу мақсатында математикалық білім саласында біліктілікті арттыру қабілеті.

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді:: - ақпараттық - коммуникациялық технология; - сыни ойлауды дамыту технологиясы; - Жобалау технологиясы; - интеграцияланған оқыту технологиясы; - деңгейлік саралау технологиялары; - топтық технологиялар; - дәстүрлі технологиялар(дәріс, практикалық сабақтар).

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Лабораторная работа №1.	0-100
	Лабораторная работа №2
	Лабораторная работа №3
	Рубежный контроль
2  рейтинг	Лабораторная работа №4	0-100
	Лабораторная работа №5
	Лабораторная работа №6
	Лабораторная работа №7
	Рубежный контроль
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Бақылау сұрақтары бойынша талқылау	жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны меңгереді, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуде еркін сөйлейді және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді.	жақсы теориялық білімін көрсетеді, терминологияны меңгереді, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді қорытындылар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуде еркін сөйлейді, бірақ өз бетінше немесе шамалы оқытушының түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді.	нашар теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасау және мысалдар келтіру қабілетінің жеткіліксіздігі, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, оқытушы түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді	пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және қорыта алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергенін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады.
Практикалық сабақтарда жұмыс істеу	қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, зертханалық жұмысты толық көлемде орындайды; жауапта барлық жазбаларды, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады.	"5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен мен басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды өз бетінше немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады.	жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді. 3. Орташа бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Кіріспе
• Генераторлар, кездейсоқ сандарды алу және түрлендіру алгоритмдері
• Жаппай қызмет көрсету жүйелерінің статистикалық модельдері
• Жартылай туынды теңдеулерге арналған Монте-Карло әдістері (торсыз әдістер)
• Термодинамикадағы компьютерлік модельдеу әдістері
• Эконометрика, оның міндеті және әдісі
• Уақыт қатарларының сипаттамалары мен модельдері
• Сызықтық емес регрессия және сызықтық модельдер

Негізгі әдебиет

• Долгова В. Н., Медведева Т. Ю. Теория статистики. Учебник и практикум для академического бакалавриата. М.: Юрайт, 2019. 246 с.
• Дудин М. Н., Лясников Н. В., Лезина М. Л. Социально-экономическая статистика. Учебник и практикум. М.: Юрайт, 2019. 234 с.
• Малых Н. И. Статистика в 2-х томах. Том 2. Социально-экономическая статистика. Учебник и практикум для академического бакалавриата. М.: Юрайт, 2017. 474 с.
• Нарбут В. В., Салин В. Н., Шпаковская Е. П. Экономическая статистика. Учебник / Economic statistics. Textbook. М.: КноРус, 2020. 234 с.
• Сидняев Н. И. Теория вероятностей и математическая статистика. Учебник для академического бакалавриата. М.: Юрайт, 2019. 220 с.

Қосымша әдебиеттер

• Наркевич И. А., Зубов Н. Н., Кувакин В. И. Статистика в биомедицине, фармации и фармацевтике. Учебное пособие. М.: КноРус, 2019. 300 с.
• Трофимов А. Г. Математическая статистика. Учебное пособие для СПО. М.: Юрайт, 2019. 260 с.
• Хамидуллин Р. Я. Теория вероятностей и математическая статистика. М.: Издательский дом Университета "Синергия", 2020. 276 с.