7-сабақ. Грамматика

а) етістік

ә) тұйық етістік

б) болымсыз етістік

Етістік

Етістік (глагол) – заттың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөз табы. Етістік не істеді? не қылды? қайтті? деген сұрақтарға жауап береді.

Тұйық етістік

Тұйық етістік (неопределенная форма глагола) – етістіктің ерекше түрі. Тұйық етістік қимылдың, іс-әрекеттің атауы ретінде қолданылады да, етістік тұлғаларына тән шақтық мағынаны да, жақтық мағынаны да білдірмейді. Тұйық етістік -у жұрнағы арқылы жасалады: сұра+у, жүр+у.

Тұйық етістіктің тәуелденуі.

жақ	жекеше	көпше
І	келуім	келуіміз
ІІ	келуің	келулерің
	келуіңіз	келулеріңіз
ІІІ	келуі	келулері

Тұйық етістіктің септелуі.

септіктер	мысалдар
Атау	бару, келуім, көрулері
Ілік	барудың, келуімнің, көрулерінің
Барыс	баруға, келуіме, көрулеріне
Табыс	баруды, келуімді, көрулерін
Жатыс	баруда, келуімде, көрулерінде
Шығыс	барудан, келуімнен, көрулерінен
Көмектес	барумен, келуіммен, көрулерімен

Болымсыз етістік

Қимылдың, іс-әрекеттің болмауын, іске аспауын білдіретін етістіктерді болымсыз етістік (отрицательная форма глагола) дейді. Болымсыз етістік -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе жұрнақтары мен жоқ, емес сөздерінің тіркесуі арқылы жасалады: бар+ма, кел+ме, айтқан жоқ, барған емес.