Жерлерді геоэкологиялық бағалау

Сипаттама: Курс елді мекендердің жерлерін бағалау әдістемесінің негізгі ережелерін, елді мекендердің аумақтарын жер-бағалау аудандастыру қағидаттарын, елді мекендер аумақтарының инженерлік-геологиялық жағдайларын кешенді және қала құрылыстық бағалау әдістемелерін, елді мекендердің экологиялық жағдайын бағалау әдістемелерін (атмосфералық ауаның, топырақтың, жер асты суларының, өсімдіктердің, радиациялық жағдайдың ластануын бағалау) зерделеуге бағытталған.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

• Жер кадастры

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар
Зертханалық жұмыстар	30
СӨЖО	30
СӨЖ	75
курстық жұмыс
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	Емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• Елді мекендердің аумақтарын геоэкологиялық бағалау әдістемелері бар студентті оқыту.

Міндет

• Студентті елді мекендер аумақтарының инженерлік-геологиялық және экологиялық жағдайларын бағалауға үйрету.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• елді мекен жерлерінің жер-бағалаулық әдістері;
• жерді бағалау кезіндегі әр түрлі тәсілдерінің функционалды тағайындалыун білу;
• кадастрлық бағалау жұмыстарының технологияларын және құрамын білу
• елді мекен жерлерінің, қалаларды қайта құру, салу жобаларының экологиялық бағалауын білу

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Шеберлік:
• - жер-бағалаулық аудандастыру технологияларын қолдану;
• -елді мекен жерлерінің инженерлік-геологиялық және экологиялық шарттарын бағалау.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Өндіріс тәсілері туралы акпаратты талдау қабілеттілігі, негізделген пікірді айту және негізделген қортынды жасай білу.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• - команда мүшесі ретінде тиімдң жеке жұмыс істеу;
• - ұжымдағы ұйымдастыру-басқару функцияларын орындау.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Инженерлік-геологиялық және экологиялық шарттарды бағалау.
• Компьютерлік технологияларды қолдана отырып геоэкологиялық карталау.
• Әр түрлі тәсілдерді қолдана отырып елді мекен жерлерді геоэкологиялық бағалауды орындау қабілеті.

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Дәріс	0-100
	Практикалық сабақтар
	Бақылау жұмысы
	Реферат
2  рейтинг	Дәріс	0-100
	Практикалық сабақтар
	Бақылау жұмысы
	Реферат
	Курстық жұмыс
Қорытынды бақылау	емтихан, курстық жұмыс	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Дәріс	Егер білім алушы бағдарламада көзделген көлемде материалдың мазмұнын ашса, материалды белгілі бір логикалық ретпен сауатты тілде баяндаса, осы пәннің терминологиясын оқу пәні ретінде дәл қолдана отырып; оқытушының жетекші сұрақтарынсыз өз бетінше жауап берсе; тест тапсырмаларына сәтті жауап берсе, ситуациялық міндеттерді дұрыс және негізді шешсе қойылады. Екінші сұрақтарды немесе есептеулерді жариялау кезінде бір немесе екі дәлсіздік болуы мүмкін, оны білім алушы оқытушының ескертуі бойынша оңай түзетеді.	Егер білім алушының жауабы негізінен "өте жақсы" деген белгіге қойылатын талаптарды қанағаттандырса, бірақ бұл ретте кемшіліктердің бірі орын алса: оқытушының ескертуі бойынша түзетілген жауаптың негізгі мазмұнын жарықтандыру кезінде бір - екі дәлсіздікке жол берілсе; екінші сұрақтарды жарықтандыру кезінде немесе есептеулерде қате немесе екіден көп дәлсіздіктер жіберілсе, оқытушының ескертуі бойынша оңай түзетілсе қойылады.	Ол келесі жағдайларда қойылады: материалдың мазмұны толық емес немесе дәйекті түрде ашылған, тесттерге жауап беруде қателіктер, ситуациялық есептерді шешуде дәлсіздіктер бар, бірақ мәселені жалпы түсіну көрсетілген және пәннің оқу бағдарламасында анықталған материалды одан әрі игеру үшін жеткілікті дағдылар көрсетілген.	Егер оқу материалының негізгі мазмұны ашылмаған; білім алушылардың оқу материалының үлкен немесе аса маңызды бөлігін білмеуі немесе толық түсінбеуі анықталған; әңгімелесу сұрақтарына жауап беру кезінде өрескел қателіктер жіберілген, ситуациялық міндеттер дұрыс шешілмеген, тесттерге жауаптарда қателіктер жіберілген, суреттерде, схемаларда арнайы терминологияны пайдалану кезінде ұғымдарды анықтауда қателіктер жіберілген жағдайларда қойылады, оқытушының бірнеше жетекші сұрақтарынан кейін түзетілмеген есептер.
Лабораториялық жұмыстар	Егер студент сабақ барысында белсенді жұмыс істесе, лабораториялық сабақ жоспарына сәйкес оқытушының сұрақтарына толық жауап берсе және сонымен бірге дәріс материалын терең меңгергенін, тиісті әдебиеттерді білетінін көрсетсе, осы мәселеге өз көзқарасын білдіре алса, материалды өз бетінше және дәлелді түрде жеткізе алса, құбылыстар мен құбылыстарды талдай алса, "өте жақсы" баға қойылады фактілер, тәуелсіз жалпылау және қорытынды жасау, 1-2 арифметикалық қателіктерден немесе сипаттамалардан аспайтын оқу тапсырмаларын дұрыс орындайды.	"Жақсы" баға келесі талаптарды сақтаған жағдайда қойылады: студент лабораториялық сабақ барысында белсенді жұмыс істейді, сұрақтар толық қамтылған, материалдың презентациясы логикалық, фактілермен негізделген, тиісті әдеби көздерге сілтемелермен, сұрақтарды жариялау қорытындылармен аяқталды, студент фактілер мен оқиғаларды талдай білді, сонымен қатар оқу тапсырмаларын орындай алды. Бірақ жауаптарда дәлсіздіктер, кейбір кішігірім қателіктер жіберілді, Материалды ұсыну кезінде дәлелдің жеткіліксіздігі, студенттің фактілер мен оқиғаларға нақты қатынасы немесе жерге орналастыру мәселелерін шешуде 1-2 арифметикалық және 1-2 логикалық қателіктер жіберілді.	"Қанағаттанарлық" баға студент жалпы осы тақырып бойынша сұрақтардың мәнін игеріп, дәріс материалы мен оқу әдебиеті туралы білімді анықтап, фактілер мен оқиғаларды талдауға,қорытынды жасауға және мәселелерді шешуге тырысқанда қойылады. Бірақ сабақта ол пассивті әрекет етеді, тек мұғалімнің шақыруы бойынша жауап береді, сұрақтарға толық емес жауап береді, практикалық материалды жарықтандыруда өрескел қателіктер жібереді немесе арнайы мәселелерді шешуде 3-4 логикалық қателіктер жібереді.	"Қанағаттанарлықсыз" деген баға студент сұрақ қоюдың сәтсіздігін анықтаған жағдайда қойылады, сұрақтар дұрыс емес, жүйесіз, өрескел қателіктермен жарықтандырылады, мәселелердің негізгі мәнін түсінбейді, қорытындылар, жалпылау, оқу мәселелерін шеше алмау анықталды.
Реферат	Реферат жазуға және қорғауға қойылатын барлық талаптар орындалса қойылады: мәселе анықталса және оның өзектілігі негізделсе, қарастырылып отырған мәселе бойынша әртүрлі көзқарастарға қысқаша талдау жасалса және өз ұстанымы логикалық түрде баяндалса, қорытындылар тұжырымдалған, тақырып толық ашылған, көлемі сақталған, сыртқы безендіру талаптары орындалған, Қосымша сұрақтарға дұрыс жауаптар берілді.	Егер рефератқа және оны қорғауға қойылатын негізгі талаптар орындалса, бірақ бұл ретте кемшіліктер жіберілсе; атап айтқанда, материалды баяндауда дәлсіздіктер болса; пайымдауларда логикалық реттілік болмаса; реферат көлемі сақталмаса; ресімдеуде олқылықтар болса; қорғау кезінде қосымша сұрақтарға толық емес жауаптар берілсе қойылады.	Егер рефераттауға қойылатын талаптардан айтарлықтай ауытқулар болса, қойылады; атап айтқанда: тақырып тек ішінара қамтылған; реферат мазмұнында немесе қосымша сұрақтарға жауап беру кезінде нақты қателіктер жіберілген; қорғау кезінде қорытынды жоқ.	Егер реферат тақырыбы ашылмаса, мәселенің елеулі түсінбеушілігі анықталса немесе реферат мүлдем ұсынылмаса қойылады.
Бақылау жұмысы	Оқу-бағдарламалық материал туралы жан-жақты, жүйелі және терең білімді, бағдарламада қарастырылған тапсырмаларды еркін орындай алатын, негізгі және қосымша әдебиеттермен таныс, ұсынылған бағдарламада ұсынылған студентке қойылады; әдетте, "өте жақсы" баға пәннің негізгі ұғымдарының өзара байланысын және олардың алған кәсібі үшін маңыздылығын игерген,түсіністікпен шығармашылық қабілеттерін көрсеткен, оқу-бағдарламалық материалды ұсыну және пайдалану.	Бағдарламада ұсынылған негізгі әдебиеттерді меңгерген, бағдарламада көзделген тапсырмаларды сәтті орындайтын оқу-бағдарламалық материал туралы толық білімді тапқан студентке қойылады. Әдетте, "жақсы" баға пән бойынша білімнің жүйелі сипатын көрсеткен және одан әрі оқу жұмысы мен кәсіби қызмет барысында оларды өз бетінше толықтыруға және жаңартуға қабілетті студенттерге қойылады.	Бағдарламада көзделген тапсырмаларды орындаумен айналысатын, бағдарламада ұсынылған негізгі әдебиеттермен таныс мамандық бойынша әрі қарай оқу және алдағы жұмыс үшін қажетті көлемде негізгі оқу-бағдарламалық материал туралы білімін тапқан студентке қойылады. Әдетте, бағалау сынаққа жауап беруде және емтихан тапсырмаларын орындау кезінде қателіктер жіберген, бірақ оқытушының басшылығымен оларды жою үшін қажетті білімі бар студенттерге" қанағаттанарлық" қойылады.	Бағдарламада көзделген тапсырмаларды орындауда түбегейлі қателіктер жіберген негізгі оқу-бағдарламалық материалды білудегі олқылықтарды анықтаған студентке қойылады. Әдетте, "қанағаттанарлықсыз" баға тиісті пән бойынша қосымша сабақтарсыз оқуды жалғастыра алмайтын немесе жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін кәсіби қызметке кірісе алмайтын студенттерге қойылады.
Курстық жұмыс	Студент курстық жұмыста жүйелі теориялық білімді көрсетіп, геодезиялық жұмыстардағы картографияның жалпы алгоритмін біліп, жұмыстағы формулалармен теориялық түсіндірмелерді сауатты баяндап, өндірістік жұмыстардың мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіріп, дәлелді тұжырымдар мен жалпылау жасаған кезде "өте жақсы" баға қойылады, курстық жұмыстың орындалу барысын белгіленген стандартта, орындалған жұмыстарға сәйкес егжей-тегжейлі сипаттайды бөлімдерге нақты дәлелдермен қорытынды жасайды, жетістіктерді ескере отырып, қойылған сұрақтарға жауап береді.	Курстық жұмыс бойынша "4" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ сызбалармен есеп нәтижелерінен 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ картографиядағы проекциялаудың жаңа әдістемелерін, даму барысын ескермей, бұрын зерттелген материалмен және картографиямен қатысты пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады	Курстық жұмысты толық орындамады, бірақ курстық жұмыстың кем дегенде 50% - ы, жасалынған, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; курстық жұмысты жасау барысында картографиялық бейнелеудің әртүрлі әдістеріндегі кем дегенде біреуінде қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы, сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	Курстық жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі талап етілген курстық жұмыстан дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес, негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.
Емтихан	Студент жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді	Студент күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, мәнін, құбылыстары мен процестерін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, сонымен бірге маңызды емес қателіктер жібереді	Студент таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдауда нашар қалыптасқан дағдыларды, дәлелді тұжырымдар мен мысалдар келтіре білудің жеткіліксіздігін көрсетеді, презентацияның терминологиясын, логикасы мен дәйектілігін жеткіліксіз көрсетеді	Студент пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, терминологияны нашар меңгергендігін көрсетеді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• «Жерлерді геоэкологиялық бағалау»
• Елді мекен жерлерінің жер-бағалаулық аудандастыру принциптері
• Инженерлі-геологиялық шарттарды жан-жақты бағалау
• Геоморфология
• Геология
• Гидрогеология
• Инженерлі-геологиялық процесстер
• Аумақтың инженерлі-геологиялық шарттарын бағалау жан-жақты әдісі
• Елді мекенердің инженерлі-геологиялық шарттарын қала құрылыстық бағалау әдісі
• Елді мекендердің экологиялық жағдайын бағалау
• Топырақтың ластануы
• Жер асты суларының ластануы
• Өсімдіктің ластануы
• Қалаларда және елді мекендерде кадастрды жүргізу әдісі
• Қалалық кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін жүргізу тәртібі

Негізгі әдебиет

• http://www.lib.ektu.kz/cgi/irbis64r_15/cgiirbis_64.exe?LNG=&C21COM=F&I21DBN=BOOCU&P21DBN=POLN
• Братков, В. В. Геоэкология : учебник / В. В. Братков, Н. И. Овдиенко. - Алматы , 2014.

Қосымша әдебиеттер

• ГОСТ 2874-82. Вода питьевая. М.: Издательство стандартов, 1983
• ГОСТ 17.4.3.06 – 86. Охрана природы. Почвы. - М.: Издательство стандартов, 1987
• СНиП II-15-74. Основания зданий и сооружений. - М.: Стройиздат, 1975м
• Максимов В.А., Ипалаков Т.Т. Геоэкологическая оценка земель в системе городского кадастра. – Усть-Каменогорск: ВКТУ, 1999
• Лурье, Ирина Константиновна. Геоинформационное картографирование. Методы геоинформатики и цифровой обработки космических снимков [Текст] : учебник / И. К. Лурье. - М. : КДУ, 2010. - Б. ц.