Ақпаратты-өлшеуіштік техника

Сипаттама: Өлшеудің негізгі түсініктері, өлшеуді жоспарлау мен ұйымдастырудың жалпы мәселелері, өлшеу қателіктерін азайту әдістері, электрлік емес шамалардың өлшеу түрлендіргіштерінің жіктелуі келтірілген. Электрлік емес шамалардың ең көп қолданылатын бастапқы түрлендіргіштері, олардың жұмыс принципі, дизайны, сипаттамалары және қолданылуы қарастырылады.

Кредиттер саны: 3

Пререквизиты:

• Жалпы энергетика

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар	15
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	15
СӨЖ	45
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	жазбаша емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Пәнді игерудің мақсаты - жартылай өткізгіш құрылғылардың жұмыс принциптерін, күшейту, коммутациялау, логикалық, сандық және түрлендіргіш құрылғылар және негізгі оларды электрлік және электромеханикалық қондырғыларда қолдану ерекшеліктері, электрлік өлшеудің заманауи құралдары мен әдістерін жасау, өңдеу және олардың нәтижелерін ұсыну.

Міндет

• Өлшеу құралдарының электрондық элементтері мен құрылғыларының жұмыс істеу принципін оқып үйрену. Олардың параметрлері мен сипаттамаларын анықтау, сондай-ақ осы құрылғыларды қолданудың техникалық және экономикалық тиімділігін бағалау. Өлшеу құралдарын оңтайлы таңдаңдау. Өлшеу тапсырмаларын орындай білу, өлшеу нәтижелерін өңдей білу және оның нәтижелерін дұрыс көрсету.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Электрлік желілердің процестерін талдау үшін негізгі метрологиялық тұжырымдамалар, электр параметрлерін өлшеу саласындағы негізгі білімді игеру

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Электрлік параметрлерді жұмыс технологиялық құжаттамасына сәйкес өлшеу, ақпаратты жинау, өңдеу және халықаралық стандарттар мен нормаларға сәйкес талдай білу.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Электрлік шамалардың сипаттамаларын алу және өңдеу үшін өлшеу мен өлшеу құралдарының заманауи әдістерін таңдай білу

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өлшеу нәтижелері бойынша қателерді бағалай білу, өлшеулердің дәлдігін арттыру, топта жұмыс істеу, өз көзқарасын дұрыс қорғай білу, жаңа шешімдер ұсыну

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Электрлік өлшеу құралдарын қолдана отырып, технологиялық жабдықтарды жоспарлы сынаулар мен жөндеулерді, монтаждауды, іске қосу және іске қосу жұмыстарын жоспарлауға және қатысуға дайын болу, соның ішінде жаңа электрлік өлшеу жабдықтарын игере білу.

Оқыту әдістері

Кредиттік оқыту технологиясы жағдайында сабақтар негізінен белсенді және шығармашылық формада жүргізілуі керек. Студенттердің білімді іздеуге және басқаруға, проблемаларды өз бетінше шешуде тәжірибе жинауға қатысуға ықпал ететін тиімді педагогикалық әдістер мен технологиялардың ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады: - проблемалық және жобалық-бағдарланған оқыту технологиясы; - білім беру ғылыми-зерттеу қызметінің технологиясы; - коммуникациялық технологиялар (пікірталас, пресс-конференция, «шабуыл», «пікірсайыс» және басқа белсенді нысандар мен әдістер); - жағдай әдісі (жағдайды талдау); - студенттер іскерлік, рөлдік, симуляциялық ойындарға қатысатын ойын технологиясы; ақпараттық және коммуникациялық (оның ішінде қашықтықтан оқыту) технологиялар.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Генератор мен вольтметрдің көмегімен амплитудалық-жиілік сипаттамаларын өлшеу	0-100
	Электр механикалық топ құрылғыларының құрылғысы және жұмыс істеу принципі. Масштаб теңдеуі.
	Амперметр-вольтметр әдісімен сыйымдылықты, индуктивтілікті өлшеу
	Кернеу (ток) мәндерінің түрлендіргіштері.
	Коллоквиум
	Тестілеу
2  рейтинг	Компенсациялық әдіспен кернеуді, токты өлшеу. Тұрақты және айнымалы ток компенсаторлары.	0-100
	Жартылай өткізгішті түрлендіргіштерді қолданатын құрама құрылғылар.
	Терморезисторлармен және термопарлармен температураны өлшеу.
	Өлшеу ақпараттық жүйелерінің түрлері мен құрылымдары.
	Коллоквиум
	Тестілеу
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Негізгі ұғымдар мен анықтамалар
• Өлшеу құралдарының түрлері, олардың жіктелуі
• Өлшем түрлері
• Өлшеу әдістері
• Электрлік сигнал және оның параметрлері
• Өлшеу құралдарының жіктелуі және олардың сипаттамалары
• Өлшеу құралдарының сипаттамасы
• Өлшеу құралдарының қателіктері
• Тікелей бағалаудың электрлік өлшеу құралдары, олардың құрамдас бөліктері
• Электрлік өлшеу құралдарының электродинамикалық және индукциялық жүйесі
• Сандық өлшеуіш түрлендіргіштер мен құралдар
• Электр шамаларын өлшеуге арналған сандық құралдар
• Ақпараттық өлшеу жүйесі (АӨЖ)
• Өлшеу жүйесін функционалдық мақсатына сәйкес жіктеу
• Автоматты басқару жүйелері

Негізгі әдебиет

• 1. Атамалян Э.Г. Методы и приборы измерения электрических величин. – М.: 2011. – 298 с. 2. Харт Х. Введение в измерительную технику. – М.: Изд-во «Мир», 2016. – 37 с. 3. Классен К.Б. Основы измерений. Электронные методы и приборы в измерительной технике. – М. Постмаркет, 2017. – 56 с. 4. Спектор С.А. электрические измерения физических величин. – Л.: 2016. – 400 с. 5. Алиев Т.М., Тер-Хачатуров А.А. Измерительная техника. – М.: 2011. – 256 с. 6. Орнатский П.П. Автоматические измерения и приборы. – К.: 2012. – 100 с. 7. Федоров А.М., Цыган Н.Я., Мичурин В.И. Метрологическое обеспечение электронных средств измерений электрических величин: Справочник. – Л.: 2014. – 386 с. 8. Олейникова Л.Д. Единицы физических величин в энергетике: Справочное пособие. – М.: 2013. – 200 с. 9. Евтихиев Н.Н., Купершмидт Я.А., Папуловский В.Ф., Скугоров В.Н. Измерение электрических и неэлектрических величин. – М.: 2010. – 156 с. 10. Информационно-измерительная техника и электроника; под ред. Г.Г.Раннева. – М.: Изд-во «Академия», 2017. – 512с. 11. Закон Республики Казахстан «Об обеспечении единства измерений».

Қосымша әдебиеттер

• 1. Цапенко М.П. Измерительные информационные системы: Структуры и алгоритмы, системотехническое проектирование. – М.: 2015. – 100 с. 2.Темников Ф.Е., Афонин В.А., Дмитриев В.И. Теоретические основы информационной техники. – М.: Энергия 2009. – 296 с. 3. Балаков Ю. Н. Значение новых стандартов ГОСТ Р 51317.4.30–2008 (МЭК 61000-4-30:2008) и ГОСТ Р 51317.4.7–2008 (МЭК 61000-4-7:2002) для работ по оценке и мониторингу качества электрической энергии // 4 Энергобезопасность и энергосбережение. – 2009. – №4. – с. 10-14.5.